जुम्ला – हिमाली जिल्ला जुम्लामा उत्पादन हुने अर्गानिक स्याउ हाल देशभर लोकप्रिय बन्दै गएको छ। रासायनिक मल र विषादी प्रयोग नगरी परम्परागत तरिकाबाट उत्पादन गरिने स्याउको गुणस्तर र स्वादका कारण यसको माग वर्षेनी बढ्दै गएको किसानहरूले बताएका छन्।

कर्णाली प्रदेशको उच्च पहाडी क्षेत्रका किसानहरूले अगस्टदेखि असोजसम्म स्याउ टिपाइ सुरु गर्ने गर्छन्। जुम्लाको तातोपानी, सिन्जा, पातारासी र हिमा गाउँपालिका स्याउ उत्पादनका प्रमुख क्षेत्र मानिन्छन्। यो वर्ष मौसम अनुकूल भएकाले स्याउको उत्पादन अघिल्ला वर्षभन्दा झण्डै १५ प्रतिशतले वृद्धि भएको कृषि ज्ञान केन्द्र जुम्लाले जनाएको छ।

कृषक टिलक शाहीका अनुसार, “जुम्लाको स्याउमा कुनै रासायनिक विषादी प्रयोग हुँदैन। यही कारणले उपभोक्ताले यो स्याउलाई ‘अर्गानिक’ भनेर बढी मन पराउँछन्।” उनका अनुसार हाल जुम्लाबाट काठमाडौं, नेपालगन्ज, सुर्खेत र पोखरासम्म स्याउ पठाइँदैछ।

अर्गानिक स्याउको बजार मूल्य हाल प्रतिकिलो १५० देखि २०० रुपैयाँसम्म रहेको छ। कृषि मन्त्रालयका अनुसार नेपालमा वार्षिक माग पूरा गर्न अझै आयातमा निर्भर रहनु परे पनि जुम्लाको उत्पादन विस्तार हुन थालेपछि आत्मनिर्भर बन्ने लक्ष्य लिइएको छ।

स्थानीय सरकारहरूले पनि अर्गानिक खेती प्रवर्द्धनका कार्यक्रम सञ्चालन गरिरहेका छन्। स्याउ प्रशोधन र प्याकेजिङ उद्योग विस्तारका लागि सरकारले अनुदानमा चिस्यान गोदाम र प्रशोधन केन्द्र निर्माणको योजना अघि सारेको छ।

जुम्लाको स्याउ केवल स्थानीय पहिचानको प्रतिक मात्र नभई, देशकै अर्गानिक कृषिको उदाहरणका रूपमा स्थापित हुँदै गएको छ।